Όρια και Συναισθηματική Υγεία: Πώς να Θέτουμε Όρια χωρίς Ενοχές

Όρια και Συναισθηματική Υγεία: Πώς να Θέτουμε Όρια χωρίς Ενοχές

Στην καθημερινότητα, πολλοί από εμάς δυσκολευόμαστε να πούμε «όχι». Προσπαθούμε να είμαστε διαθέσιμοι, να μη δυσαρεστήσουμε τους άλλους, να αποδείξουμε ότι αξίζουμε μέσα από το πόσο βοηθούμε ή προσαρμοζόμαστε. Ωστόσο, όταν τα όρια μας παραβιάζονται ή όταν εμείς οι ίδιοι δεν τα αναγνωρίζουμε, το τίμημα είναι βαρύ: εξάντληση, θυμός, άγχος, ακόμη και συναισθηματική απόσταση από τον εαυτό μας.

Τι είναι τα όρια;

Τα όρια είναι ο «αόρατος φράχτης» που καθορίζει πού τελειώνω εγώ και πού αρχίζει ο άλλος. Μπορεί να αφορούν το σώμα, το χρόνο, τα συναισθήματα, τις αξίες ή τις ανάγκες μας. Όταν τα όρια είναι υγιή:

• γνωρίζουμε τι είναι αποδεκτό και τι όχι,
• επικοινωνούμε με σεβασμό αλλά και σαφήνεια,
• διατηρούμε υγιείς σχέσεις βασισμένες στην αμοιβαιότητα,
• νιώθουμε ασφάλεια και ισορροπία.

Γιατί νιώθουμε ενοχές όταν θέτουμε όρια;

Οι ενοχές προέρχονται συχνά από παλιές πεποιθήσεις: ότι «πρέπει να είμαστε καλοί», ότι «οι ανάγκες των άλλων έχουν προτεραιότητα» ή ότι «η αγάπη πρέπει να κερδίζεται με θυσίες» Αυτές οι πεποιθήσεις οδηγούν στο να νιώθουμε εγωιστές όταν υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας, «απόμακροι» ή «δύσκολοι». Στην πραγματικότητα όμως, το να θέτεις όρια είναι πράξη αυτοσεβασμού, όχι εγωισμού.

Τι συμβαίνει όταν δεν θέτουμε όρια

Η απουσία ορίων μπορεί να οδηγήσει σε:

• Συναισθηματική εξάντληση: νιώθουμε συνεχώς στραγγισμένοι.
• Θυμό και πικρία: γιατί νιώθουμε ότι οι άλλοι μας εκμεταλλεύονται.
• Απώλεια ταυτότητας: ξεχνάμε τι θέλουμε και ποιοι είμαστε πραγματικά.
• Σχέσεις ανισόρροπες: στις οποίες δίνουμε περισσότερο απ’ ό,τι λαμβάνουμε.

Πώς μπορούμε να θέτουμε όρια χωρίς ενοχές

1. Αναγνώρισε τις ανάγκες σου Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα. Ρώτησε τον εαυτό σου: «Τι χρειάζομαι αυτή τη στιγμή; Τι με κουράζει; Τι με αναζωογονεί;»

2. Εξάσκησε την ειλικρινή επικοινωνία. Πες «όχι» με ευγένεια αλλά σταθερότητα: «Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να αναλάβω κάτι επιπλέον, χρειάζομαι χρόνο για εμένα.»

3. Αποδέξου ότι οι άλλοι μπορεί να απογοητευτούν. Το να θέτεις όρια δεν σημαίνει να ελέγχεις τις αντιδράσεις των άλλων. Σημαίνει να επιλέγεις να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Είναι για την προστασία σου, όχι για να ευχαριστούν τους πάντες.

4. Ξεκίνα από μικρά βήματα. Αν δεν έχεις συνηθίσει να λες «όχι», άρχισε από μικρές καταστάσεις και ενίσχυσε σταδιακά την αυτοπεποίθησή σου.

5. Ζήτα υποστήριξη. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να κατανοήσεις γιατί δυσκολεύεσαι να θέτεις όρια και να αναπτύξεις νέους, πιο υγιείς τρόπους επικοινωνίας και αυτοπροστασίας.

Τα όρια ως πράξη αγάπης

Το να θέτεις όρια δεν σημαίνει να απομακρύνεσαι, σημαίνει να προστατεύεις τη σύνδεση. Είναι μια πράξη αγάπης και σεβασμού, τόσο προς τον εαυτό σου όσο και προς τους άλλους. Μόνο όταν νιώθουμε ασφαλείς και ελεύθεροι μέσα στις σχέσεις μας, μπορούμε να αγαπήσουμε αυθεντικά.

Τα όρια δεν περιορίζουν,  απελευθερώνουν. Όταν μαθαίνουμε να λέμε «όχι» χωρίς ενοχές, δίνουμε χώρο στον εαυτό μας να αναπνεύσει, να αναπτυχθεί και να ζήσει με γνησιότητα.

📚 Προτεινόμενα Αναγνώσματα

• Cloud, H. & Townsend, J. – Boundaries: When to Say Yes and How to Say No
• Brown, B. – The Gifts of Imperfection
• Neff, K. – Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself
• Νεστορίδου, Κ. – Όρια στις Σχέσεις (Εκδόσεις Διόπτρα)